Cách chưng mâm ngũ quả ngày Tết đơn giản nhất cần nắm đúng nguyên tắc sau đây: Quả to lớn và nặng để dưới cùng nâng đỡ các quả nhỏ mềm hơn. Các màu sắc xếp xen kẽ sao cho hài hòa, tạo thành hình tháp. Mỗi miền có quan niệm khác nhau trong việc lựa chọn quả cho mâm ngũ quả nhưng chung quy vẫn bày trí hợp nguyên tắc lớn dưới nhỏ trên. Và mâm quả cũng thể hiện được tấm lòng thành kính của thế hệ con cháu.
Bày mâm ngũ quả ngày tết
Cách bày mâm ngũ quả của ba miền khác nhau do quan niệm, điều kiện khí hậu tự nhiên tạo ra sản vật đặc trưng riêng từng miền. Cụ thể hơn về cách bày mâm quả:
Miền Bắc:
Người dân miền bắc quan niệm trình bày mâm ngũ quả hợp với thuyết ngũ hành kim – mộc – thủy – hỏa – thổ. Vì vậy, các loại quả trong mâm ngũ quả lựa chọn các màu sắc cho phù hợp như trắng – Hành Kim, Xanh – Hành Mộc, Đen – Hành Thủy, Đỏ – Hành Hỏa. Mâm ngũ quả thường là chuối xanh, bưởi, đào, hồng, quýt. Chuối, phật thủ, lê, táo, mận,…
Miền Trung:
Sản vật địa phương có gì cúng nấy, không câu nệ ngũ hành, không kiêng cữ tên gọi của quả. Mâm ngũ quả thường gặp: Chuối, thanh long, dứa, mãng cầu, dưa hấu,… Các loại quả được chọn thật tươi ngon thể hiện lòng thành tâm.
Miền Nam:
Bày mâm ngũ quả theo quan niệm “cầu sung vừa đủ xài “, “cầu thơm vừa đủ xài”. Người miền Nam kiêng cữ các quả mang tên có ý nghĩa không may mắn như: Chuối, táo, lê, lựu, cam, quýt,sầu riêng. Mâm ngũ quả thường có:
- Mãng cầu
- Sung
- Dừa
- Đu đủ
- Xoài, dứa, dưa hấu, bưởi, thanh long
- …
Bày trí mâm ngũ quả cho hợp phong tục từng miền và hợp phong thủy nhằm mang lại phúc lành. Hiện nay, sản vật phong phú mâm ngũ quả không chỉ có năm quả, người ta có thể trưng bày tám quả, chín quả, mười quả. Quan trọng nhất các loại quả ngon, tươi, ngọt, thơm và phù hợp phong tục từng vùng.
Ý nghĩa
Ngày tết cổ truyền là ngày lễ quan trọng nhất trong năm với người Việt Nam. Ngày tết, mọi người được nghỉ ngơi sau một năm dài làm việc, học tập có dịp thăm hỏi, gặp gỡ nhau. Vào những ngày giáp tết, mọi gia đình lại chuẩn bị mâm ngũ quả để trưng bày lên bàn thờ. Từ trẻ em tới người lớn đều nôn nao, vui vẻ chuẩn bị cho kỳ nghỉ tết.
Vì vậy, mỗi năm tết chỉ vài ngày, mỗi thứ lễ vật được chuẩn bị, bày trí cẩn thận nhất. Mâm ngũ quả từ lâu đã trở thành nét văn hóa không thể thiếu trong gia đình vào dịp tết. Mỗi vùng có cách trang trí riêng nhưng đều mang ý nghĩa chung là bày tỏ lòng nhớ về:
- Cội nguồn
- Công ơn tổ tiên
- Mơ ước nhiều điều may mắn, thành công, thịnh vượng, sức khỏe
Tìm Hiểu Thêm: Ý Nghĩa Hình Ảnh Con Phượng Hoàng Trong Phong Thủy
Cửu Huyền Thất Tổ: câu nói quen thuộc mang nhiều ý nghĩa
Cách chưng mâm ngũ quả ngày tết
Mâm ngũ quả ba miền đều đặt trước bát nhang. Và cụ thể về vùng miền như sau:
- Miền Bắc bày mâm ngũ quả: Chuối – bưởi – đào – hồng – quýt. Chuối để ngửa lên như hình bàn tay Phật, bưởi để vào phần lõm giữa nải chuối, xen kẽ các quả vào cho màu sắc đẹp mắt.
- Miền Trung: Chuối, thanh long, dưa hấu, dứa, mãng cầu. Chuối đặt ngửa lên như ôm lấy dưa hấu. Dứa , thanh long, mãng cầu xếp xung quanh.
- Miền Nam: Chọn trái cây theo cầu sung vừa đủ xài. Dừa ở giữa, đu đủ, mãng cầu nằm đối xứng, xoài xếp xung quanh, sung trên trái dừa.
Đây là mâm ngũ quả truyền thống các bạn có thể thêm vào các loại quả khác nữa, quan trọng là phù hợp với tập quán địa phương.
Mâm ngũ quả ngày tết miền Nam
Miền Nam khác với miền Bắc, mâm ngũ quả người dân không chưng chuối, táo, lê, lựu, cam, quýt. Do quan niệm kiêng cữ tên gọi các quả mang ý nghĩa không tốt. Mâm ngũ quả miền Nam dễ nhớ đó là cách ghép tên các quả có tên mang ý nghĩa là “cầu sung vừa đủ xài”. Tuy nhiên, người miền Nam thường bày thêm cặp dưa hấu, dứa, bưởi, nho, hồng, thanh long,…
Ngoài ra, dưa hấu, dừa hay bưởi thường được khéo léo vẽ chữ lên. Chữ thư pháp đẹp bay bổng như phúc, lộc, vạn sự như ý,… tạo thêm vẻ đẹp cho mâm ngũ quả ngày Tết. Bưởi được tạo hình hồ lô mang ý nghĩa:
- May mắn, tài lộc cho thấy sự sáng tạo tuyệt vời của người nông dân.
- Tùy vào điều kiện từng gia đình, mâm ngũ quả bày trí đơn giản theo phong tục nhiều đời nay của ông bà xưa đã đầy đủ lễ vật rồi.
>> Xem ngay: Sập gụ tủ chè
Trường Kỷ – Đặc Trưng Văn Hóa Người Việt
Mâm ngũ quả ngày tết gồm những gì?
Ý nghĩa của các loại quả thường sử dụng trong mâm ngũ quả như sau:
- Chuối xanh: Tượng trưng cho sự sum vầy, đầm ấm, quây quần, hạnh phúc, may mắn, chở che. Chuối xanh cúng nguyên nải to, giống như bàn tay bao bọc , đỡ lấy các quả còn lại. Trong mâm ngũ quả người Bắc luôn hiện diện nải chuối xanh. Tuy nhiên, người Nam lại cữ không chưng chuối cho năm mới.
- Phật thủ: Bàn tay của Phật che chở cho gia đình được may mắn, tránh xui xẻo. Loại quả này thường có màu vàng tươi đẹp mắt , màu vàng là màu sắc của mùa xuân.
- Bưởi: Bưởi to nhiều múi, nhiều hạt, nhiều nước, ngọt mát thể hiện mong muốn An Khang Thịnh Vượng.
- Quả lê, dưa lê: Thể hiện sự thành đạt, thăng tiến, công việc suôn sẻ. Người miền Nam kiêng quả lê vì chữ lê mang ý nghĩa lê lết làm ăn không phát triển.
- Cam, quýt: Chín mọng, tròn đầy, nhiều múi, nhiều nước, tượng trưng sự may mắn, thành đạt. Người miền Nam không sử dụng cam và quýt trong mâm ngũ quả vì mang ý nghĩa quýt làm cam chịu.
- Lựu: Có màu đỏ, nhiều hạt cũng đỏ mọng, mang ý nghĩa con đàn, cháu đống. Theo quan niệm người miền Nam lựu nghĩa là lựu đạn nên không may mắn cho việc làm ăn nên thường không chưng lựu trong mâm ngũ quả.
- Táo: Màu đỏ thể hiện phú quý, giàu sang. Từ miền Nam gọi bằng tên bom, nhiều gia đình người Nam cữ chưng táo vào mâm ngũ quả ngày Tết.
- Mãng cầu: Cầu nguyện.
- Dừa: Vừa, không thiếu.
- Đu đủ: Thịnh vượng, đủ đầy, no ấm.
- Xoài: Tiêu xài không thiếu thốn.
- Sung: Ý nghĩa sung sướng, sung mãn, sức khỏe lẫn tiền bạc.
- Thơm: Nghĩa là thơm tho, danh tiếng, quả thơm hay dứa rất được ưa chuộng vì tên đẹp, màu sắc và hình dáng quả đẹp.
- Dưa hấu, bưởi: Vỏ xanh, ruột đỏ mang nhiều may mắn, thành đạt. Bên ngoài dưa hấu hay bưởi có thể khắc chữ phúc, chữ lộc hay chữ Vạn Sự như ý càng tăng ý nghĩa may mắn ngoài ra có thể dán giấy màu đỏ theo phong tục.
- Thanh long: Tượng trưng cho rồng, thể hiện may mắn, thành công, tài lộc. Quả thanh long có tên và hình dáng cũng như màu sắc hồng xanh phù hợp cho mâm ngũ quả nên thường rất được người dân lựa chọn. Loại quả này gần gũi với cuộc sống, vị ngọt thanh mát .
- Đào: Thăng tiến.
- Quất: Hạnh phúc.
- Nho: Tượng trưng cho sự phong phú của cải vật chất, hóa giải điều xấu, đem lại may mắn và thành công.
- Hồng, hồng xiêm hay Sa pô chê: Hồng hào, tươi tốt.
- Quả trứng gà (quả Lê ki ma ): Lộc trời cho.
Mâm ngũ quả ngày Tết gồm các loại quả tươi ngon, tùy theo khu vực mà có cách chọn lựa các loại quả. Vì vậy, bạn hãy lựa chọn các loại trái cây để có mâm quả thật hài hòa, màu sắc phối hợp thật đẹp.
