Theo văn hóa truyền thống của người Việt Nam ngày rằm tháng 7 hàng năm có hai lễ lớn: Cúng cô hồn (ngày tết trung nguyên) và lễ Vu Lan báo hiếu cha mẹ. Hai ngày lễ này có ý nghĩa khác nhau, để hiểu hơn về nguồn gốc và bản chất của hai ngày này thì chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết hơn trong bài viết dưới đây.
Rằm tháng 7 là ngày gì
Rằm tháng 7 cũng như các năm khác là ngày 15 tháng 7 âm lịch. Tính theo lịch của người Trung Hoa, tháng 7 được coi tháng cô hồn có nhiều điều kiêng kỵ. Ngày rằm tháng 7 là ngày mở cửa ngục cho các vong linh ở địa ngục được lên trần gian.
Những người đã chết bao gồm các gia quyến, thân nhân, ông bà tổ tiên của chúng ta. Vào tháng này, người ta thường ăn chay, làm nhiều việc thiện, cúng dường, bố thí. Ngày rằm tháng 7 hay thường được gọi là Tết Trung Nguyên là ngày lễ lớn cùng với Thanh minh vào mùa Xuân và Trùng Cửu vào mùa Thu.
Ngày để con cháu được nhớ ngày báo hiếu với cha mẹ, ông bà
Đây là ngày lễ Vu Lan báo hiếu, một đại lễ của Phật Giáo. ngày này có nguồn gốc là sự tích Bồ Tát Mục Kiền Liên giải cứu mẹ mình thoát khỏi kiếp ma quỷ. Sự tích kể rằng , Mục Kiền Liên đã tu thành công có nhiều phép thần thông.
Ngài tưởng nhớ tới mẹ mình là bà Thanh Đề đã mất, nên đã dùng mắt phép nhìn khắp đất trời tìm mẹ. Khi còn sống bà gây nhiều điều ác nên bị đọa vào chốn ngạ quỷ, bị khổ cực, đói khát. Ông đem cơm cho mẹ mình , cơm vừa tới miệng đã biến thành lửa đỏ.
Mục Kiền Liên đã gặp Đức Phật hỏi cách giải cứu mẹ mình. Đức Phật bảo ông rằng không thể cứu được dù ông có sức mạnh lớn đến đâu. Chỉ có duy nhất một cách là nhờ hợp sức của các chư tăng khắp mười phương Phật mới cứu được.
Ngày rằm tháng bảy là ngày thích hợp nhất để cung thỉnh chư tăng và sắm sửa đầy đủ lễ cúng vào ngày đó. Mục Kiền Liên làm theo lời Đức Phật và cứu được mẹ mình. Qua câu chuyện, Đức Phật dạy tất cả chúng sinh muốn báo hiếu cha mẹ hãy làm theo cách này. Từ đó , ngày rằm tháng bảy là ngày lễ Vu Lan. Vu Lan báo hiếu là ngày nhớ về công ơn cha mẹ, ông bà.
Cúng vào ngày nào?
Tháng 7 âm lịch là tháng cô hồn với nhiều cử kiêng, nhiều người mong cầu bình an, may mắn nên họ luôn thắc mắc cúng rằm tháng 7 vào ngày nào . Theo tục lệ, ngày 2 tới ngày 15 tháng 7 âm lịch , quỷ môn quan mở cửa thả cho ma quỷ ra. Dương gian lúc này rất nhiều ma quỷ. Từ 12 giờ đêm ngày 15 tháng 7 âm lịch cửa ngục sẽ đóng lại, cô hồn phải quay về địa ngục. Từ ngày 2 tới ngày 15 tháng 7 ,dân gian tổ chức cúng cô hồn. Trong nhân gian truyền miệng có nhiều ý kiến khác nhau, cúng rằm tháng 7 từ 10 tới 15 tháng 7 âm lịch là thích hợp nhất. Cô hồn dạ quỷ thường xuất nhiều về đêm, khi mặt trời đã lặn, nên lễ cúng nên tổ chức vào buổi chiều tối.
Theo lịch năm 2019 tháng 7 cúng vào ngày 2 tháng 7 âm lịch, nhằm 2 tháng 8 dương lịch, cho tới ngày 15 tháng 7 âm lịch, nhằm 15 tháng 8 dương lịch. Tùy vào từng gia đình tổ chức nghi lễ cúng rằm tháng 7. Những gia đình Việt có điều kiện đã tổ chức cúng rằm tháng 7 rất lớn. Hàng năm, tùy điều kiện mỗi gia đình sắp xếp cúng cô hồn kéo dài một tháng, không cố định ngày nào.
Cúng gì trong ngày này.
Vào ngày cúng này, gia đình chuẩn bị ba mâm cúng. Một mâm cúng Phật ,một mâm cúng gia tiên, ông bà và một mâm cúng chúng sinh. Trong đó, mỗi mâm sẽ được này cúng những thứ khác nhau. Trong đó, cụ thể là:
- Mâm cúng gia tiên
Thường là mâm cỗ đồ mặn, tiền vàng mã nhưng cúng chay cũng được tùy theo gia chủ. Theo phong tục cúng lễ Vu Lan tại chùa trước mới cúng tại nhà. Tới tháng 7, nhà nhà người người đi chùa cầu nguyện. Tại Chùa lễ Vu Lan được tổ chức rất lớn để chúng sinh thể hiện lòng thành của mình với các vị Chư tăng khắp nơi.
Tại nhà, gia đình có bàn thờ Phật làm mâm cơm chay, trái cây ngũ quả dâng cúng Phật hồi hướng công đức cho ông bà cha mẹ, ông bà,… đã qua đời. Con chúng cùng tụ họp để đọc kinh Vu Lan. Khi cúng gia tiên, gia chủ chuẩn bị mâm cúng, trái cây, bình hoa, rượu, tiền vàng mã. Sau đó, gia chủ thắp hương đọc kinh cầu nguyện. Khi xong, đốt giấy tiền vàng bạc cho ông bà, cha mẹ đã khuất.
- Mâm cúng chúng sinh
Mâm cúng cô hồn là mâm cúng chay gồm quần áo, tiền vàng mã , tiền thật và bánh kẹo… Bạn thắp hương và đọc kinh cầu siêu cho các cô hồn ngạ quỷ. Còn về tục lệ cúng thí thực, nghĩa là đồ ăn cúng chúng sinh xong, người ta sẽ cho người khác thường là những đứa trẻ nhảy vào tranh cướp lấy.
Người giật cô hồn càng nhiều thì những điều không may mắn càng ít đi. Nếu như khi bày biện cúng lễ cô hồn mà người giật trước khi chúng ta hoàn thành thì chúng ta không được giành lại để cúng cho xong lễ. Bạn cứ để cho họ giành lấy vì đó là điều may mắn. Sau đó, bạn đốt giấy tiền vàng bạc cho vong hồn mang đi. Đó chính là tục cúng cô rằm tháng 7.
- Mâm cúng phóng sanh
Quan niệm phóng sanh, giải thoát cho các con vật để làm điều thiện như chim, cá, tôm,… Tuy nhiên, người cúng không được phóng sanh các loài vật gây hại môi trường như rùa tai đỏ. Cúng phóng sanh tùy lòng hảo tâm của mỗi gia đình, không bắt buộc trong lễ rằm tháng 7.
Gia chủ sẽ mua các con vật muốn phóng sinh, tới chùa khấn vái rồi thả cho chúng đi. Đây cũng là một hình thức để giảm bớt nghiệp, mang lại nhiều may mắn, bình an trong cuộc sống. Chính vì vậy, nhiều gia đình giàu có cũng hay phóng sanh để công việc, sức khỏe luôn được thuận lợi.
Đồ cúng rằm tháng 7
Cũng như rằm tháng 7 cúng gì, gia chủ cũng cần phải biết những món đồ cần thiết để bày biện khi cúng. Nếu thực hiện đúng lễ, việc cúng và khấn vái càng mang lại nhiều điều tốt đẹp hơn. Và cụ thể sẽ như sau:
1. Mâm cúng phật
Để cúng Phật ngày rằm tháng 7, bạn có thể cúng đồ chay như xôi vò, xôi gấc, xôi đậu xanh, nem rán chay, giò lụa chay, gà chay, canh nấm, canh rau củ chay, gỏi chay,… Mặc khác, bạn cũng đừng quên bày biện trái cây ngũ quả và bình hoa để đủ lễ trên bàn thờ.
2.Mâm cúng gia tiên
Thường là mâm cỗ đồ mặn, tiền vàng mã và các vật dụng bằng giấy có tính tượng trưng để đốt cúng cho ông bà như quần áo, giày dép, xe, trang sức, nón, điện thoại,… Cúng những thứ này mục đích mong người thân đã mất có cuộc sống đầy đủ ở suối vàng.
Mâm cỗ mặn thường là gà luộc, xôi trắng, chả giò rế, giò lụa, miến gà, canh sườn bí đao, bánh chưng hoặc bánh tét,… Nhiều gia đình mâm cúng gia tiên là mâm chay. Tùy theo quan niệm, nhiều gia đình mang cho đồ đã cúng hoặc có thể dùng cỗ cùng nhau.
3.Mâm cúng chúng sinh
Gồm các lễ vật là quần áo, bánh kẹo như kẹo vừng, bỏng ngô, bánh quế, chè lam… Ngoài ra, nhiều gia đình còn cúng cháo trắng loãng, nước lọc (hoặc trà,rượu, bia, nước ngọt), tiền vàng mã, tiền thật, gạo muối, ngô, khoai.
Cúng xong người ta rải gạo muối khắp bốn phương tám hướng. Khi đó, những đứa trẻ có thể giật cô hồn cho những đồ cúng là bánh kẹo và tiền thật. Nếu người giật càng đông, tranh giành càng nhiều thì gia chủ càng thêm may mắn.
Cúng chúng sinh rằm tháng 7 còn gọi cúng cô hồn, cúng thí thực nghĩa là cho thức ăn. Khi cúng chúng sinh xong, gia chủ không đem vào nhà dùng như các lễ cúng khác mà để cho nhiều người, đa phần là trẻ em nhảy vào giành thức ăn, bánh kẹo.
Chuẩn bị đồ cúng đúng lễ cho mâm cô hồn như sau:
- Tiền vàng từ 15 lễ trở lên, quần áo từ 20-50 bộ. Hoa quả 5 loại và bạn nhó chọn có đủ 5 màu. Những tiền vàng có in kinh cầu siêu thì rất tốt.
- Bỏng ngô, khoai lang luộc, bắp luộc, khoai mì luộc.
- Kẹo bánh như bánh quế, kẹo vừng,chè lam,… và tiền thật.
- Nếu cúng cháo thì thêm một dĩa gạo muối và 12 chén cháo loãng hoặc cơm vắt ba vắt và 12 cục đường thẻ.
- Mía: Ba ly nhỏ và bạn có thể thay bằng rượu, nước, trà, bia.
- 3 cây nhang, 2 ngọn nến. Sau khi đã chuẩn bị xong tất cả, bạn bày mâm ngoài trời.
Sau khi sắm lễ xong, gia chủ đọc kinh, niệm Phật mong cho chúng sinh siêu thoát sau đó đốt giấy tiền vàng bạc cho chúng sinh xuống dưới sử dụng. Cúng xong, tới phần cúng thí thực thì nhiều người sẽ giành thức ăn. Và tới đây nghi lễ cúng chúng sinh cô hồn đã xong.
Các gia đình người phương Đông xem việc cúng rằm tháng 7 là dịp tưởng nhớ tổ tiên,công ơn nuôi dạy của cha mẹ, tích cực làm nhiều việc thiện. Qua đó, các thành viên trong gia đình sẽ không sa đà thói hư tật xấu, sống nhân văn và có tình thương yêu.
