Lễ cúng gia tiên là một thủ tục vô cùng quan trọng trong truyền thống cưới hỏi của Việt Nam. Tổ chức lễ cúng đầy đủ, trang nghiêm như một nghi thức báo cáo với tổ tiên về việc con cháu đi lấy chồng hay rước dâu về nhà chồng.
Khái niệm lễ phả độ gia tiên
Lễ phả độ gia tiên là lễ cúng cầu siêu độ cho các vong linh trong dòng họ tổ tiên của mình. Những vong linh mất đi khó siêu thoát vì nhiều nghiệp quả và chấp niệm, vì vậy còn bám trụ lại nhân thế, quấy phá con cháu.
Người Việt Nam rất coi trọng “hiếu thuận “. Trong đó, hiếu là tri ân, thuận là báo ân. Để có cuộc sống thuận lợi, chúng ta phải nhớ công ơn của tổ tiên. Theo Phật giáo, chúng ta cần làm việc thiện, phóng sanh, giúp đỡ người có hoàn cảnh khó khăn.
Lễ phả độ gia tiên gồm những gì?
Có thể nói, lễ cúng gia tiên là một nét đẹp truyền thống của người Việt Nam nên ai ai cũng phải biết. Cách này cúng đúng cách cũng phần nào thể hiện được sự hiếu thuận của con cháu. Và cách cúng đúng lễ giáo như sau:
- Cúng Tổ: Một dĩa xôi, một cơi trầu cau, một đĩa đậu phụ, một đĩa muối vừng.
- Tiếp linh: Lập đàn lễ gọi vong linh. Đây là nghi thức mở đầu buổi lễ. Lúc này, sư thầy sẽ đọc sớ thỉnh mời chư vị sứ giả: Thiên phủ Tứ thiên sứ giả, Phi thiên Tập tiệp sứ giả, Địa phủ diễn ma sứ giả, Thủ Phủ Không hành sứ giả, Thổ địa Linh quan sứ giả. Nội dung sớ tiếp linh lả lời thỉnh cầu sứ giả tìm các vong linh về quy y cửa Phật.
- Chuẩn bị một lễ mặn: Gà hoặc chân giò, một đĩa xôi, một cơi trầu cau, một nậm rượu, một gói trà (chè), một bao thuốc, một bát cơm, một quả trứng luộc.
Sau khi đọc sớ tiếp linh là tụng kinh Di Đà. Một câu trong kinh Di Đà có thể tiêu tan mọi tội lỗi “Nhất cú Di Đà tiêu vạn tội”.
- Phát Tấu: Trước khi thỉnh nhờ chư vị sứ giả đi thỉnh mời chư Phật mười phương về dự đàn, làm lễ phát tấu để tiến lễ mã ngựa cho năm vị sứ giả.
- Sắm mã: Năm cỗ mã ngựa ngũ sắc, hài, hia, cờ, kiếm, roi, quần áo. Năm cây vàng nén tiểu, một đĩa xôi, một xỏ lợn, một chai rượu, một cơi trầu năm quả trầu, năm lá trầu, một mâm gạo, 25 nghìn đồng tiền thật, năm cái gương, năm cái lược, năm cái quạt, năm cái kéo, năm quyển sổ, năm bút đỏ, năm bút đen, năm bao thuốc, năm khăn mặt, năm cái ô, năm đôi dép, năm cục xà phòng, năm gói trà (chè), năm bật lửa, năm hộp kem đánh răng, một chuyên thang thuốc gồm miếng bạch đàn, năm lá hoắc hương, một gram quan quế, 1 gram xuyên khung, một chén mật ong, một gói đỗ xanh đãi vỏ 100gram, năm nụ đinh hương, năm lát gừng tươi, năm cái thau, năm bát cơm bằng.
- Cách làm thang: Cho tất cả các vị thuốc vào sắc lấy nước rau cho đỗ xanh vào hầm nhừ sau đó cho một thìa đường, một chén mật ong đảo đều, đun sôi lấy phần nước cho vào chuyên có năm chén đặt vào đĩa dâng lên cúng cộng với năm lát gừng, một đĩa muối
- Cúng Phật:
Các sư Tăng đọc sớ thỉnh chư vị sứ giả mời Đức Phật làm chứng cho đàn lễ, rồi tiến hành tụng kinh. Tụng ba bộ kinh: kKnh Pháp Hoa, kinh Báo ân, kinh Thủy sám. Để hóa giải cho các chân linh vong hồn được gọi về, giúp các vong linh sáng trí, sáng lòng qua nội dung trong kinh Phật.
Chuẩn bị: 1 mâm gạo, tiền thật 25 nghìn đồng, 2 mâm xôi chè, 1 chuyên trà gồm 5 gram cam thảo, 20 quả táo tàu, 1 miếng bạch đàn, 1 gói chè, 1gram quan quế, 1gram trầm hương.
Cách làm trà: Cho tất cả các vị thuốc nấu lấy nước sắc, cho vào chuyên có 5 chén đặt lên đĩa cúng Phật.
- Cúng triệu linh hóa mã:
Đại diện gia đình mời các vong linh của họ về cầu siêu. Trong nghi lễ này, sư thầy sẽ đọc bản Phó ý gần giống sớ. Với nội dung bao hàm những lời mà người chủ lễ có thể là cha, con, các người thân khác trong gia đình nói lên khát vọng, điểu khẩn cầu với Đức Phật độ trì cho các vong linh trong dòng họ. Đây cũng là lời mời gọi vong linh về đàn lễ để nương nhờ cửa Phật mong được siêu thoát, tịnh độ.
Chuẩn bị mâm lễ mặn để trúc thực, mời vong linh về ăn bao gồm 1 lễ mặn, 1 đĩa xôi, 1 cơi trầu, 1 nậm rượu, 5 miếng trầu cau têm, 36 nghìn đồng tiền thật, 1 bát nước do, 1 bát nước lã, 1 bát không và sắp 1 bộ quần áo mã để hóa.
- Cúng khai phương phá ngục:
Đây là lễ giải thoát cho các chân linh. Trước khi làm lễ, các sư Tăng thực hiện nghi lễ Thỉnh xá, phóng xá là nghi lễ để yêu cầu quản ngục xóa tên các chân linh vong hồn đã qua đàn cầu siêu ra khỏi danh sách địa ngục.
Sắm mã: 5 bộ ngựa mã ngũ sắc, hài, hia, cờ, kiếm, roi, quần áo, 5 nhà ngục ngũ sắc, 5 lá phan bằng giấy.
5 lễ mặn, 5 cơi trầu, 5 đĩa xôi, 5 nậm rượu, 5 đĩa quả, 5 đĩa hoa, 5 cốc gạo làm bát hương, 5 cành tre có ngọn dài 3m, 5 cái bát mỗi bát têm 3 miếng trầu cau, 36 nghìn đồng tiền thật.
Sự phụ tiến hành lễ 5 lần theo ngũ phương.
Lễ phả độ gia tiên tại chùa
Tại chùa, lễ cúng gia tiên được tổ chức quy mô lớn, thời điểm thực hiện thường là vào ngày đầu năm mới, ngày rằm tháng 7 âm lịch , ngày cuối năm tháng 12. Đại lễ cầu siêu: Tụng kinh, khai thị, thỉnh Phật A Di Đà, cúng dàn đèn hoa đăng, phóng sinh, cầu siêu.
Kết quả của Phả độ là siêu sinh, tịnh độ, hóa giải hết tất cả những nghiệp chướng của dòng họ, toàn thể vong linh gia tiên tiền tổ được yên ổn, không còn phải chịu đau khổ, nhờ vậy hỗ trợ con cháu. Đó chính là kết quả mỹ mãn, kẻ âm người dương đều được hạnh phúc.
Như vậy, chúng ta hiểu rằng lễ phản độ gia tiên là gì? Đó là luôn đi kèm việc cầu siêu cho tổ tiên cha mẹ nhiều đời nhiều kiếp bị giam nơi địa ngục.
Phản độ gia tiên là nghi lễ tâm linh, theo quan niệm nhân gian cầu siêu, cầu bình an, hóa giải nghiệp chướng.
Nghi lễ gia tiên trong ngày cưới
Trong nghi thức cưới hỏi của người Việt Nam không thể thiếu lễ cúng gia tiên. Dù là bên nhà trai hay bên nhà gái đều phải thực hiện nghi thức này. Và nghi thức truyền thống được thực hiện như sau:
Lễ gia tiên ở nhà gái:
- Tham gia buổi lễ có thân sinh của cô dâu, đại diện gia đình họ nhà gái, cô dâu chú rể.
- Bàn thờ bao gồm mâm ngũ quả có thể kết hình tháp hoặc rồng phượng cho thêm vẻ trang trọng, bình hoa tươi, các món cúng tùy theo vùng miền, miền Bắc và Nam thường chuẩn bị gà luộc,đĩa xôi gấc, miền Trung thường không bao giờ thiếu bánh phu thê.
- Lễ vật cúng lễ: Nhà trai chuẩn bị các mâm lễ vật và rượu, trầu cau. Miền Nam, nhà trai bắt buộc phải chuẩn bị đôi đèn khắc Long Phụng. Nhà gái chuẩn bị đôi chân đèn.
- Nghi thức: Thân phụ cô dâu hoặc đại diện nam giới trong dòng họ nhà gái mở các mâm lễ vật, lên đèn trên bàn thờ, thắp nhang, đọc bài khấn trước bàn thờ (không mở mâm cau trầu). Cô dâu và chú rể làm theo thân phụ hoặc người đại diện.
- Sau nghi thức bên họ nhà gái thì cô dâu xuất giá về nhà chồng.
Lễ gia tiên bên nhà trai:
Về tới nhà trai, cô dâu và chú rể tiếp tục làm lễ cúng gia tiên tương tự như bên nhà gái. Và lễ nghi truyền thống này được tiến hành như sau bên phía nhà trai:
- Tham dự có cô dâu chú rể, thân sinh của chú rể đại diện họ nhà trai.
- Lễ vật: Bàn thờ chuẩn bị đẹp và trang trọng, mâm ngũ quả có thể kết lại cho đẹp, gà luộc, hoa tươi.
- Nghi thức cúng lễ: Thân phụ của chú rể hoặc người đại diện nam giới bên họ nhà trai sẽ lên đèn, thắp hương và đọc khấn. Cô dâu và chú rể làm theo hướng dẫn của bố chú rể hoặc người đại diện.
Như vậy, bạn đã biết được lễ cúng phả độ gia tiên là gì rồi, đúng không? Nét đẹp truyền thống của dân tộc, phần nào nói lên được sự hiếu thuận của thế hệ con cháu đối với tổ tiên mình. Như vậy, bạn cần phải gìn giữ để nét văn hóa này sáng mãi theo thời gian.
